बैंकिङ क्षेत्रका लागि खराब कर्जा व्यवस्थापन र ऋण असुलीमा देखिएका कठिनाईहरू प्रमुख चुनौती बनेका छन्। दिन प्रतिदिन खराब कर्जा (एनपीएल) वृद्धि हुँदै जानुले बैंकहरूको वित्तीय स्वास्थ्यलाई कमजोर बनाउँदै लगेको छ। नेपाल राष्ट्र बैंकका कार्यकारी निर्देशक गुरुप्रसाद पौडेलले हालै बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूको निष्क्रिय सम्पत्ति झन् बढ्ने सम्भावना रहेको बताएका थिए। बैंक तथा वित्तीय संस्था परिसंघ नेपाल (सिबिफिन) को पाँचौँ वार्षिक साधारण सभामा धारणा राख्दै पौडेलले कर्जा असुली प्रभावित भइरहेका कारण बैंकहरूको एनपीए अझै बढ्ने सम्भावना रहेको बताएका हुन्।
ऋण असुली गर्न गएका बैंकका कर्मचारीहरूमाथि हिंसात्मक घटना भएका पछिल्ला उदाहरणहरूले यो समस्या झनै गम्भीर बनेको देखाउँछ। एनआईसी एशिया बैंकको चन्द्रनिगाहपुर शाखाका कर्मचारीहरूलाई ऋणी नारायण सहनी र उनको परिवारले दुर्व्यवहार गर्दै पेट्रोल छर्केर ज्यान मार्ने प्रयास गरेका छन्। पुस ४ गते गरुडा नगरपालिका–३ मलाही टोलमा धितो सम्पत्ति लिलाम प्रक्रिया अघि बढाउन पुगेका कर्मचारीहरूमाथि आक्रमण प्रयास भएको प्रहरी जाहेरीमा उल्लेख छ। यो घटनाले बैंकिङ क्षेत्रमा देखिएको कानूनी कारबाही र सुरक्षाको कमजोर अवस्थालाई उजागर गरेको छ।
बैंकहरूमाथि ऋणीहरूको असन्तोष पनि तीव्र हुँदै गएको छ। यसैबीच, एनआईसी एशिया बैंक समयमा साधारणसभा गर्न असफल भएको छ। पुस मसान्तसम्म सम्पन्न गर्नुपर्ने साधारणसभा गर्न नसक्दा बैंकको वित्तीय विवरणमा समस्या रहेको स्पष्ट देखिन्छ। राष्ट्र बैंकले अहिलेसम्म बैंकको लेखापरीक्षण प्रतिवेदनलाई स्वीकृति नदिएकाले साधारणसभा सम्पन्न हुन नसकेको हो।
यसैगरी, केही दिन अघि मात्र सिद्धार्थ बैंकको जनकपुर शाखामा घरजग्गा लिलामको विरोधमा ऋणीले तालाबन्दी गरेका थिए। त्यस्तै, कृषि विकास बैंक लहान शाखामा बहुमूल्य जग्गा सस्तोमा लिलाम गरिएको भन्दै ऋणीहरूले विरोध जनाए। यी घटनाहरूले लिलाम प्रक्रियामा पारदर्शिताको अभाव र बैंकप्रति बढ्दो असन्तोषलाई झल्काउँछ।
यी चुनौतीहरूको सामना गर्न बैंकहरूले प्रभावकारी कानूनी संरक्षण, पारदर्शिता र खराब कर्जा नियन्त्रणमा ध्यान दिनु अपरिहार्य छ। ऋण असुलीमा कर्मचारीहरूको सुरक्षाका लागि विशेष कानूनी व्यवस्था गर्नुपर्ने आवश्यकता छ। त्यस्तै, लिलाम प्रक्रियालाई पारदर्शी बनाउन आधुनिक प्रविधिको प्रयोग र ग्राहकलाई पूर्ण जानकारी दिनुपर्ने जानकारहरूको सुझाव छ। साथै, कर्जाको जोखिम मूल्याङ्कन प्रक्रियालाई सुदृढ गर्दै एनपीए घटाउन तत्काल कदम चाल्नुपर्ने विज्ञहरूको भनाइ छ।
बैंकिङ क्षेत्रमा देखिएको यो चुनौती वित्तीय प्रणालीको स्थिरताका लागि गम्भीर खतरा हो। यदि बैंकहरूले आफ्ना प्रक्रियाहरूलाई प्रभावकारी र सुरक्षित बनाउन कदम चालेनन् भने, यसले दीर्घकालीन असर पार्न सक्छ। अबको समय बैंकिङ क्षेत्रले सुधारात्मक कदम उठाउँदै दीर्घकालीन स्थायित्वतर्फ अघि बढ्नुपर्ने आवश्यकता स्पष्ट देखिन्छ।
